Nöropatik Ağrı Tedavisi

Periferik ya da otonomik nedenlerle ortaya çıkan sinir hasarına nöropati denilir. Periferik ya da santral sinir sisteminin kısmi olarak zedelenmesi, fonksiyonunun bozulması ya da uyarılabilirliğinin değişmesiyle ilgili olan ağrılara ise nöropatik ağrı adı verilir. 

Nöropatinin beyin ve omurilik dışındaki sinirleri etkilemesi periferik nöropati olarak isimlendirilmekte olup ayak, bacak, ayak parmakları, el parmakları, el ve kol sinirlerinin etkilendiği nöropati türüdür. En sık karşılaşılan nörolojik hastalıklardan biri olan periferik nöropati duyusal, motor ve otonomik nöronlardaki yapısal ve fonksiyonel anormallikler sonucu oluşur. Problemin duyusal sinir liflerini ilgilendirdiği durumlarda genellikle yanma, karıncalanma, uyuşma gibi duyusal bozuklukların ön planda olduğu duyusal nöropatiden bahsetmek mümkündür. Omurilik hasarından sonra hastaların yaklaşık %40’ında nöropatik ağrı gelişir.

Nöropatik Ağrı Tedavisi Nedir?

Sinir hasarı ya da sinir sistemindeki herhangi bir probleme bağlı olarak oluşan ağrı tipine nöropatik ağrı adı verilir. Nöropatik ağrı genellikle keskin, yakıcı, karıncalanma ya da bıçak saplanır gibi olur. Ağrı gelip gidebilir özellikte olabileceği gibi kesintisiz de olabilir. Genellikle geceleri ve istirahat sırasında kötüleşen nöropatik ağrı bazı durumlarda çok hafif dokunuşlarda dahi çok şiddetli ağrılar hissedilmesine neden olabilir. Çok ciddi bir sorun haline gelebilen nöropatik ağrı bireyin günlük yaşamı üzerinde önemli düzeyde olumsuz etkilere yol açabilir. Bazı durumlarda nöropatik ağrının uyumaya ve yemek yemeye engel olması dahi söz konusu olabilir. Bazı vakalarda kendiliğinden geçen nöropatik ağrının düzelmesi bazı vakalarda ayları hatta yılları bulabilir.

Nöropatik ağrı semptomları kişi özelinde değişebilmekle birlikte genelde şu şekildedir:

• Yanma ya da bıçak batması gibi ağrı,
• Karıncalanma, uyuşma ya da iğne batması hissi,
• Spontan ya da tetikleyici olmadan oluşan ağrı,
• Tipik olarak ağrıya neden olmayan durumların neden olduğu ağrı (soğuk hava ya da saç taranması gibi)
• Uyumada ya da dinlenmede zorluk,
• Kronik ağrı, uykusuzluk ya da ağrı nedeniyle kişinin nasıl hissettiğini ifade edememesinin neden olduğu zorluk sonucunda duygusal sorunlar.

Nöropatik Ağrı Tedavisi Neden Yapılır?

Nöropatik ağrı, deriden, kaslardan ve vücudun diğer bölümlerinden beyin ve omurilik arasında bilgi aktaran sinirlerin hasar görmesi veya yaralanmasından kaynaklanır. Ağrı genellikle yanma hissi olarak tanımlanır ve etkilenen bölgeler genellikle dokunmaya duyarlıdır. Nöropatik ağrının semptomları arasında dayanılmaz ağrı, iğnelenmeler, sıcaklıkları doğru bir şekilde algılamada güçlük ve uyuşukluk da yer alabilir. Hafif bir baskı bile ağrıyı şiddetlendirebileceğinden, bazı insanlar kalın giysiler giymekte zorlanabilir. 

Nöropatik ağrının yaygın nedenleri arasında ameliyat veya travma sonrası sinir basıncı veya sinir hasarı, viral enfeksiyonlar, kanser, vasküler malformasyonlar, alkolizm, multipl skleroz gibi nörolojik durumlar ve diyabet gibi metabolik durumlar bulunur. Bazı ilaçların yan etkisi de nöropatik ağrıya neden olabilir. Kronik nöropatik ağrı daha yaygındır ve kanser veya diyabetik nöropati gibi altta yatan bir sağlık durumuyla veya kemoterapi gibi tedavilerle ilişkili olabilir.

Nöropatik Ağrı Tedavisi Nasıl Yapılıyor?

Nöropatik ağrı tedavisinin birincil amacı, ağrıyı olabildiğince yönetmek ve tedavinin olumsuz yan etkilerini en aza indirmektir. Kronik nöropatik ağrısı olan bireyler, kronik ağrı ile yaşama konusunda değerlendirme, yönetim ve tavsiye için bir ağrı kliniğine sevk edilebilir. 

Her insan farklıdır ve doktorlar her hasta için en uygun tedaviyi önermek için ihtiyaçlarını dikkate alırlar. Nöropatik ağrı için çeşitli tedaviler mevcuttur ve genellikle bir birey için en iyi seçeneği bulmak bir ‘deneme yanılma’ sürecidir. Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar veya NSAID’ler (örneğin ibuprofen, aspirin ve parasetamol) gibi düzenli ağrı kesiciler genellikle nöropatik ağrı için etkili değildir.

Nöropatik ağrı tedavisinde en sık kullanılan yöntem ilaç tedavisi olmakla birlikte her hasta özelinde uygun ilaç tedavisini bulmak her zaman çok da kolay olmaz. Ne yazık ki birçok hastada deneme yanılma yöntemi ile doğru ilacı bulma gerekliliği doğar. Nöropatik ağrı durumunda uygulanabilecek diğer tedavi yöntemleri arasında; fiziksel tedaviler, girişimsel ağrı tedavi yöntemleri, sinir blokları, gevşeme teknikleri, meditasyon gibi uygulamalar yer alır.

Nöropatik ağrı tedavisinin başarılı olması için değerlendirme ve tanının erken yapılması çok önemlidir. Hastalarda tedavinin hedefi spesifik belirtiler ve semptomlar, tedavi yaklaşımı ise ağrıyı hafifleterek yaşam kalitesini yükseltmek olmalıdır.

Nöropatik ağrı tedavisinde; trisiklik aktidepresanlar, antiaritmikler, oral ve topikal lokal anestezikler, antikonvülzanlar, opiyatlar ve ketaminler gibi ilaçlar kullanılabilir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanının gerçekleştirdiği ayrıntılı muayeneden sonra hasta özelinde bir tedavi programı belirlenir. Hasta yakından izlenmek kaydıyla nörolojik ve fonksiyonel gelişim izlenir. Bu doğrultuda gerek görülen yeni düzenlemeler yapılır. Amaçlanan hedeflere ulaşılabilmesi için hasta ve fizyoterapist iş birliği içinde çalışmalıdır.

Yapılan değerlendirmeler sonrasında hasta ihtiyaçlarına göre seçilebilecek metotlar şu şekilde sıralanabilir: hasta eğitimi, iş – uğraşı tedavisi, elektrik stimülasyonu, denge ve koordinasyon egzersizleri, yürüyüş eğitimi, ağrı ve kas sertliğinin azaltılmasını sağlayacak ilaç tedavileri ile fizik tedavi yöntemleri, eklem hareket açıklığı egzersizleri, germe egzersizleri, kas güçlendirme egzersizleri, örofizyolojik egzersizler, felç geçiren hastalara özel olarak uygulanan ve beyin iyileşmesini tetikleme özelliği bulunan egzersizler, hastaya uygun ortez ve yardımcı cihazların kullanılmasına yönelik eğitimler.

Fiziksel tıp ve rehabilitasyon işlemleri kapsamında TENS (transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu), sıcak ve soğuk uygulamalar ile masaj da dahil olmak üzere pek çok tedavi tekniğinin kullanılması mümkündür.

Nöropatik Ağrı Tedavisi Kimler İçin Uygundur?

Ağrı çok karmaşık bir durumdur ve her insan farklı şekilde etkilenir. Fiziksel ve psikolojik birçok bileşeni vardır ve bireyler yorgunluk, kaygı, duygudurum değişiklikleri ve depresyon yaşayabilirler. Ağrı gözle görülmediği için tam olarak nasıl bir his olduğunu birine açıklamak zordur ve bu nedenle başkalarının günlük yaşamı ne kadar etkileyebileceğini anlaması zordur.

Nöropatik Ağrı Tedavisi Sonrası İyileşme Süreci Nasıl Olur?

Nöropatik ağrı tedavisinin temelinde; altta yatan hastalığın tedavisi, ağrıların dindirilmesi, işlevselliğin korunması ve hastanın yaşam kalitesinin iyileştirilmesi amaçları yer alır. Nöropatik ağrının tamamen tedavisi zordur ancak genellikle yaşamı tehdit edici değildir. Rehabilitasyon ile duygusal, sosyal ve zihinsel sağlığınız için desteği birleştirerek en iyi sonuçları almak mümkündür. Yukarıda bahsedilen yöntemlerden bazılarının veya çoğunun bir ağrı uzmanının yardımıyla uygulanması hastanın yaşam kalitesini artırmayı sağlayacak düzeyde ağrıları yönetme imkanı verir.

Fiziksel, gevşeme ve masaj terapilerinin tümü, nöropatik ağrı semptomlarını hafifletmek için kullanılır. Bu tedavi biçimleri kasları gevşetmeye yardımcı olabilir. Örneğin, nöropatik ağrısı olan bazı kişiler, birkaç saat oturduktan sonra semptomlarda artış yaşayabilir. Bu, masa başı işlerin yapılmasını zorlaştırabilir. Bu tür durumlara karşı, fizyoterapist veya ergoterapistin ağrıyı önlemek için öğrettiği oturma, germe, ayakta durma ve hareket etme tekniklerinden faydalanılabilir.