Fibromiyalji
Fibromiyalji, yaygın ağrı ve hassasiyet (dokunma hassasiyeti) ile karakterizedir. Acı ve hassasiyet, gelip gitme ve vücutta hareket etme eğilimindedir. Diğer semptomlar yorgunluk, uyku, hafıza ve ruh hali sorunlarını içerir. Dikkatli bir muayene ile tanı konulabilir. Fibromiyalji en çok kadınlarda görülmekle birlikte erkeklerde de ortaya çıkabilir. Çoğunlukla orta yetişkinlikte başlar, ancak gençlik yıllarında ve yaşlılıkta ortaya çıkabilir. Romatizmal bir hastalığınız (eklemleri, kasları ve kemikleri etkileyen sağlık sorunu) varsa fibromiyalji için daha yüksek risk altındasınız. Bunlara osteoartrit, lupus, romatoid artrit veya ankilozan spondilit dahildir. Fibromiyalji eklemlere veya kaslara zarar vermez.
Fibromiyalji Tedavisi Nedir?
Fibromiyalji, vücudun her yerinde ağrıya, yorgunluğa ve diğer semptomlara neden olan kronik bir durumdur. Fibromiyaljisi olan kişiler, ağrıya sahip olmayan kişilere göre daha duyarlı olabilir. Fibromiyalji sorununun giderilmesi amacıyla uygulanan tedaviye fibromiyalji tedavisi denilir.
Fibromiyalji kronik bir sorun olup vücutta genel hassasiyet alanları oluşur. Kaslarda ve kemiklerde ağrıyla genel yorgunluk hissedilir. Uyku düzeninde sorunlar ve bilişsel bozukluklar meydana gelebilir. Tedavisi zor ve karmaşık olmakla birlikte uygun ilaçların kullanılması, terapi ve bazı yaşam tarzı değişiklikleri ile fibromiyaljinin belirtilerini yönetmek ve yaşam kalitesini artırmak mümkün olabilir.
Fibromiyalji İçin Fizik Tedavi Neden Yapılır?
Fibromiyalji için fizik tedavi hastanın kaslarının dayanıklılığını ve gücünü artırmak aynı zamanda da vücuttaki stresi azaltmak amacıyla yapılır. Egzersiz ve stres azaltma tekniklerinden yararlanmak bireylerin kendilerini zihinsel ve fiziksel olarak daha iyi hissetmesine katkıda bulunur.
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte fibromiyalji yaygın ağrı ve vücudun belirli bölgelerinde hassas noktalar oluşmasıyla karakterize olan bir kas iskelet sistemi hastalığı olarak eklemlerde şekil bozukluğuna ve hareket kısıtlılığına neden olmamasına karşın kişinin yaşam kalitesini bozabilir.
Fibromiyalji teşhisi koyulurken yapılan laboratuvar testlerinin ve radyolojik incelemelerin nedeni teşhis değil fibromiyalji ile karışması olası diğer hastalıkların dışlanmasıdır. Fibromiyalji vakalarında laboratuvar testleri normal sonuçlar vermekte olup boyun fıtığı, bel fıtığı ya da romatizmal hastalıklar ile ilgili bulgu yoksa radyolojik incelemeye gerek duyulmaz. Anemnez ve klinik muayene ile fibromiyalji teşhisi koyulması mümkündür. Fibromiyalji tanısı vücudun sol ya da sağ yarısında, belin üst ve alt kısmında 3 aydan fazladır devam eden yaygın ağrıya ek olarak omurga aksında ağrı olması ile muayene sırasında ağrılı 11 noktanın tespitiyle koyulabilir.
Fibromiyalji tedavisi içerisinde fizik tedavi ve egzersiz programları önemli yer tutar. Fizik tedavi kapsamında; sıcak uygulama, TENS ya da interferans gibi ağrının azaltılmasına yönelik akımlar, lazer, kupa tedavisi, kuru iğneleme, ultrason, hilterapi, masaj, tetik nokta enjeksiyonları, bantlama, manipülasyon ile mobilizasyon uygulamalarından yararlanılabilir.
Uygulanan egzersizlerin en önemli amacı kas gücünün ve dayanıklılığının korunması, artırılması, uygun postürün sağlanması ve stresin azaltılmasıdır. Fibromiyaljili hastaların kas güçlerinde ve kondisyonlarında azalma olması normaldir. Kondisyondaki düşme kasların mikrotravmalardan etkilenmesi riskini artırarak ağrıya ve yorgunluğa neden olur. Bu nedenle; kardiyovasküler, germe, güçlendirme, gevşeme ve su içinde yapılan egzersizlerden önemli ölçüde fayda sağlanır. Ağrı ve yorgunluk egzersize başlandığında artabildiğinden ilk olarak yüzme, yürüyüş, bisiklete binme tercih edilebilir. Kondisyon ve kas kuvvetinin artmasıyla birlikte egzersiz programının yavaş yavaş artırılması mümkün olur. Ayrıca egzersiz tipinin ve yoğunluğunun hasta özelinde ayarlanması gerekir.
Fibromiyalji Tedavisi Nasıl Yapılıyor?
Fibromiyalji tedavisi olarak uygulanabilecek kesin bir tedavi yöntemi olmamakla birlikte semptomları azaltacak ve hastanın yaşam kalitesini yükseltecek yöntemlere odaklanılır.
Fibromiyalji tedavisinin temel amacı ağrının kontrol altına alınması yoluyla hastanın yaşam konforunun sağlanması olmalıdır. Uygun ilaçların kullanılmasıyla ağrı hafifletilebileceği gibi uyku kalitesi sağlanabilir.
Hafif ağrılar için basit ağrı kesiciler, şiddetli ağrılar için reçeteli ağrı kesiciler, uyku düzeninin sağlanması ve yorgunluğun giderilmesi için antidepresanlar kullanılabilir. Bazı durumlarda sinir hücrelerinin ağrı sinyalleri göndermesini engelleyecek bazı epilepsi ilaçlarının kullanımı tercih edilebilir.
Fibromiyalji tedavisine yönelik olarak kasların dayanıklılığını ve gücünü artırma etkisi nedeniyle fizik tedavi yöntemleri uygulanabilir. Tedavi süreci doğal tedavi yöntemleriyle ve bitkisel ilaçlarla desteklenebilir.
Fizik tedavinin yanı sıra kaplıca terapisi, yoga, egzersiz, meditasyon, tai chi, masaj terapisi ve dengeli bir diyet ile fibromiyalji tedavisi desteklenebilir.
Fibromiyalji Tedavisi Kimler İçin Uygundur?
Fibromiyalji tedavisi, bu teşhis koyulmuş ve fibromiyalji nedeniyle yaşam kalitesi bozulan hastalara uygulanabilir. Fibromiyalji herkesi farklı etkileyen ve zaman zaman birlikte yaşaması zor olan bir hastalık olarak kabul edilir. Ağrı ve diğer belirtiler günden güne farklılaştığından hasta ağrı dolayısıyla fiziksel aktiviteden kaçınabilir ve kondisyonu azalabilir.
Fibromiyaljinin iyileştirilebilmesi için önerilen eğitim, aerobik egzersiz ve güçlendirme egzersizlerinin bir arada kullanılması yönündedir. Birçok hasta olası bir ağrıdan çekindiğinden egzersiz programına başlamak istemez. Fizik tedavi uzmanları özelleştirilmiş egzersiz programlarını belirleyerek ağrı sinyallerini nasıl yorumlayacağı ve semptomları nasıl yöneteceği konusunda hastaları yönlendirir.
Düzenli olarak yapılan orta dereceli egzersizler fibromoyalji belirtilerinin çok daha kolay bir şekilde kontrol altında tutulmasını sağlar. Bu kapsamda kişiye özel belirlenen egzersiz programlarına yavaş tempoyla başlanmalı, vücudun verdiği tepkiye göre hız artırılmalıdır. Bu süreçte uygulanacak egzersizler ve yapılacak fiziksel aktiviteler için gerçekçi hedefler belirlenmesi ve gerekli zamanlarda program değişikliği yapılması çok önemlidir.
Fizik tedavi doktorları hastanın kalbini, kaslarını ve akciğerlerini eğitecek bir egzersiz programı tasarlar. Böylece sadece zindeliği değil aynı zamanda yaşam kalitesini de artırır. Şiddetli semptomlar olması halinde genel aktivite seviyesi ve egzersize toleransı kademeli olarak artırılır. Kısa süreli egzersizlerle başlanır. Daha uzun egzersizler için kademeli olarak tolerans seviyesi artırılır. Hafif semptomlarda kasları güçlendirmeye ya da kardiyovasküler kondisyonu artırmaya odaklanmak mümkündür. Egzersiz sırasında sertliğin ve ağrının azaltılması amacıyla havuzda egzersiz yapılması önerilebilir.
Yavaş tempo başlansa dahi aktivitenin artırılması durumunda bir miktar ağrı artışı olabilir. Rahatlama teknikleri ve esneme egzersizleriyle evde kullanılabilecek teknikler hakkında hasta eğitilebilir.
Hastada fibromiyaljiye ek olarak artrit, tendinit ya da kalp hastalığı gibi ek hastalıklar olabilir. Bu durumda egzersiz yapılması zorlaşabilir. Fizik tedavi uzmanları bu tür durumların fibromiyalji semptomları ile egzersiz kabiliyeti üzerindeki etkilerini değerlendirerek tedaviyi kişiselleştirebilirler.
Aynı zamanda vücudun ağrıyla başa çıkma şeklinden sorumlu olan beyin kimyasallarını hedef alan ilaçların reçete edilmesi tercih edilebilir.
Fibromiyalji Tedavisi Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
Fibromiyalji tedavisi fibromiyalji teşhisi koyulmuş hastalara iyi gelerek daha kaliteli bir hayat sürmelerini sağlar.
Fibromiyalji Tedavisi Sonrası İyileşme Süreci Nasıl Olur?
Fibromiyaljili hastaların beslenme de dahil olmak üzere hayatlarının pek çok alanında bazı noktalara dikkat etmesi gerekmektedir. Bireyler dengeli bir diyet uygulamalıdır. Bu sayede vücudun sağlıklı bir şekilde kalmasını sağlamak mümkündür. Vücuda sürekli bir enerji kaynağı sağlanmasının yanı sıra semptomların kötüleşmesi önlenebilir.
Uygulanacak beslenme programında kepekli tahıllara, az yağlı süt ürünlerine, yağsız proteinlere, taze meyve ve sebzelere yer verilmelidir. Bolca su tüketmek, et yerine sebze ağırlıklı beslenmek, şeker tüketimini kısıtlamak ve sağlıklı bir kiloyu korumak konusunda dikkatli olunmalıdır.
